گرمازدگی (Hyperthermia) عدم توانایی بدن در دفع گرما و افزایش دمای درون بدن به حدود چهل درجه سانتیگراد است که به علت فعالیت شدید یا گرمای هوا ایچاد میشود. به عبارت دبگر گرمازدگی به هم خوردن تعادل در مکانیسمهای تنظیم دمایی بدن است و تولید گرما در بدن، بعلت افزایش شدید حرارت محیط و ناتوانی در دفع حرارتِ ایجاد شده، باعث گرمازدگی میشود.
گرمازدگی براحتی قابل پیشگیری است. در صورت بروز افزایش دمای شدید به فوریتهای پزشکی و درمان فوری برای جلوگیری از آسیبهای جدی یا مرگ نیاز است.
انواع گرمازدگی (کلاسیک و گرمازدگی فعالیتی)
فرم کلاسیک گرمازدگی بیشتر در سنین بالا و در بیماران قلبی عروقی، بیماریهای مزمن، بیماریهای روانی، معلولان، افراد چاق، افرادی که به هر دلیل دچار کاهش آب بدن شدهاند، افراد الکلی و استفاده کنندگان از بعضی داروها پس از چند روز تماس با هوای گرم که امکان تهویه مناسب محیط هم نباشد اتفاق میافتد.
فرم فعالیتی گرمازدگی در سنین پائینتر و به دنبال فعالیتها و ورزشهای سنگین در آب و هوای گرم (مانند کسانی که مسافت زیادی میدوند، بازیکنان فوتبال و…) و در شرایط کمبود آب بدن اتفاق میافتد.
علل
- فعالیت شدید در گرما
- پوشش زیاد بدن
- عدم تعادل گرمایی (حتی در سرما هم احتمال بروز گرمازدگی وجود دارد)
- شایعترین علل قرار گرفتن در گرمای بیش از 6/40 درجه سانتی گراد و واکنشهای جانبی به مواد مخدر هستند.
علائم
- افزایش دمای بدن
- سردرد
- سرگیجه و منگی
- حال بد و بی اشتهایی
- تشنگی شدید
- تپش قلب
- تند نفس کشیدن
- تعریق شدید و پوست رنگ پریده و نمناک
- انقباضات شدید عضلانی
- علائم در همه سنین یکسان است اما کودکان، سالمندان، زنان باردار و افرادی که بیماریهای جدی دارند آسیبپذیرتر هستند.
چه زمانی نیاز به اقدامات فوری پزشکی است؟
خطرناکترین نوع گرمازدگی سکتهی گرمایی است که حتی میتواند کشنده باشد. انواع دیگر گرمازدگی اگر بهخوبی درمان نشوند میتوانند منجر به سکته شوند. این بیماری وقتی رخ میدهد که دمای بدن به بالای ۴۰ درجهی سانتیگراد برسد و اولین نشانهی آن غش کردن است. دیگر علائم آن عبارتند از:
کجخلقی ، گیجی ، از دست دادن هشیاری و تمرکز ، برافروخته شدن پوست ، کاهش تعرق ، نبض ضعیف یا سریع.
عوارض گرمازدگي
- اختلالات ناشی از گرمازدگی به سه دسته تقسیم میشوند:
- کرامپها، گرفتگي ها و درد هاي عضلانی ناشی از گرما
- خستگی مفرط ناشی از گرما
- هیپوترمی در گرمازدگی
اقدامات اولیه
- فرد گرمازده را به جای خنک منتقل کنید.
- لباسهای اضافی را درآورید.
- به او مقدار زیادی آب بدهید.
- پوست را با اسفنج یا اسپری با آب نمناک خنک کنید.
- معمولاً پس از نیم ساعت باید حال فرد بهتر شود.
- در کنار فرد بمانید تا حالش بهتر شود و هر چند دقیقه یک بار چک کنید آیا سرعت تنفس یا ضربان قلبش کمتر شدهاست یا نه.
فرق گرمازدگی و تب چیست؟
وظیفهی تنظیم دمای بدن بر عهدهی قسمتی از مغز به نام هیپوتالاموس است. این قسمت، معمولا دمای بدن را در حدود ۳۷ درجهی سانتیگراد نگه میدارد (با اندکی تغییر در طول روز و شب).
اگر ویروس یا باکتری وارد بدن شود، ممکن است هیپوتالاموس برای از بین بردن هر چه سریعتر این باکتریها دمای بدن را زیاد کند. در این صورت تب به عنوان بخشی از واکنش سیستم ایمنی بدن رخ میدهد و با از بین رفتن عفونت، هیپوتالاموس باید دمای بدن را بهحالت عادی برگرداند.نهايتا مسکنهایی مثل استامینوفن میتوانند تب را پایین بیاورند ولی تأثیری روی گرمازدگی ندارند. تنها تغییر شرایط محیطی، آبرسانی به بدن و خنک کردن بدن روی گرمازدگی تأثیر بگذارد.
پیشگیری
- در روزهای بسیار گرم بین ساعتهای ۱۱ صبح تا سه بعدازظهر حتی الامکان بیرون نروید.
- حتیالامکان زیر تابش مستقیم آفتاب نمانید.
- پوست خود را مرتب با آب خنک کنید.
- دوش آب سرد بگیرید.
- لباس گشاد و به رنگ روشن بپوشید.
- در ورزش مقدار زیادی آب خنک بنوشید بخصوص اگر در گرما ورزش میکنید.
- افراط نکنید.
- در هوای خیلی گرم از نوشیدن الکل حتی الامکان پرهیز کنید.
در هوای گرم به چه چیزهايي نیاز داريد.
- همراه داشتن مقدار کافی آب برای نوشیدن و خنک کردن پوست.
- پوشش مناسب: لباس گشاد به رنگ روشن و کلاه لبهدار.
- کرمهای ضد آفتاب وسیعالطیف (که از هر دو پرتو ماوراء بنفش A و B محافظت میکنند) با درجه محافظت (SPF) سی به بالا.
- عینک آفتابی مناسب که کنارههای چشم را محافظت کند، محافظت صد در صد در مقابل پرتو ماوراء بنفش بدهد و UV ۴۰۰ باشد.
- از مرغوبیت عینک آفتابي خود اطمينان حاصل نمائيد.
واحد آموزش بيمارستان صدر ( به آفرين)
آدرس: تهران ميدان وليعصر . ابتداي خيابان كريمخان زند . خيابان به آفرين . پلاك 6 . بيمارستان صدر
